Ergenlik dönemi çocukluktan yetişkinliğe doğru giden gelişim sürecinde bir geçiş dönemidir. Ergenlik döneminde fiziksel ve bilişsel gelişimin yanı sıra duygusal gelişimde de farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Ergenler bu dönemde kimlik arayışı içine girmektedirler.

• Arkadaş ilişkileri,
• Beğenilme isteği,
• Aileden bağımsızlaşma,
• Anne-babayı beğenmeme-eleştirme davranışları gibi davranışlarla sık sık karşılaşılmaktadır.

Ergenlerin bir kısmı bu dönemi fazla sorun yaşamadan atlatırken,  bir kısmı ise bu dönemi sancılı olarak yaşamaktadır. Ergenlik döneminde problem yaşayan çocuklar kadar aileleri de bu süreçten etkilenmektedir.

Ergenlerle yapılan psikolojik danışmanlıkta, ergen ile yapılan görüşmeler kadar  “ aile ” ile yapılacak görüşmeler ve ailenin bu çalışmaların bir parçası olması önemlidir. Ailenin bu dönemde ergenin “ Neden böyle davrandığını? ” anlaması ve nasıl davranacağı konusunda yol gösterilmesi ebeveyn-ergen ilişkisi açısından büyük önem taşımaktadır.

Ebeveyn -ergen iletişimin sağlıklı boyutlarda sağlandığı ve bir kimlik arayışında olan çocuklarına destek olan ailelerde ergenler, bu dönemi daha sağlıklı atlatmaktadır. Sonuç olarak unutulmaması gereken önemli bir konu, bu dönemin sonunda -eğer çocuğumuza destek olup onun asi ve agresif  davranışlarına sabır gösterip ona bir rehber olduysak- kendi kimliğini bulma yolundaki arayışlarını sürdüren gence önemli bir katkıda bulunmuş ve onun yetişkinlik dönemine daha sağlıklı bir kimlikle girmesine yardımcı olmuş oluruz. 

Ergen ne hisseder, nasıl davranmak ister?

1. Ergenin genel olarak duygularında istikrarsız olduğu görülür. Bir gün önce çok mutlu ve enerjik olan ergen ertesi gün kabuğuna çekilmiş ve bitkin olabilir. Duygular anlık olarak bile değişkenlik arz edebilir. Bu nedenle ebeveynin bunu kabul etmesi ve her defasında “Daha dün iyiydin, şimdi ne oldu?” türünde sorgulamalara ve baskıcı yaklaşımlara girmemesi gerekir.

2. Bu dönemde ergen duygularını çok dolu ve coşkulu yaşar. Gerek ses tonu ve vurgulamaları ve gerekse mimikleri önceki döneme göre duygularını daha fazla ifade ediyor niteliktedir.

3. Diğer dönemlere göre daha yoğun hayal kurar ve gerçekten zaman zaman uzaklaşır. Bu hayaller gelecek planlarını kapsayabileceği gibi genellikle karşı cinsle ilgili hayaller olabilmektedir.

4. Ergen zaman zaman yalnız kalma isteği içinde olabilir. Odasına çekilen ve yalnız kalmak istediğini söyleyen bir ergenin ciddi bir sorunu olduğu düşünülüp kaygılanılmamalıdır. Ergen kendisi ile baş başa kalıp yaşadıklarının muhasebesini yapma ihtiyacı hissedebilir.

5. Ergen kendini yorgun hissedebilir, buna bağlı olarak çalışmaya karşı isteksizdir. Vücut enerjisi âdeta büyümeye harcanıyor gibidir.

6. Ergen yaşadığı bedensel değişimlere bağlı olarak çekinebilir ve kendini saklama ve bu değişimlerden çevreyi haberdar etmeme isteği içinde olabilir.

7. Yeni şeyler deneme merakı artmıştır.

8. Bu dönemde arkadaş çok önemli bir noktadadır. Bu nedenle arkadaş seçimi konusunda ergenin dikkatli olması ve ailenin hassas davranması gerekir.

9. Bu dönemde ergenin fark edilmeye ve takdir edilmeye ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacını aile içinde gideremeyen ergen, farklı arkadaş gruplarında bu ihtiyacını gidermeye çalışacaktır.

Bu dönemde depresyonlarda artış görülmez. Özgüven problemi, karşı cinsle ilgili yaşanan problemler, okul ve aile içi problemler buna sebebiyet verebilir. Genellikle kısa süreli yaşanır ve müdahale gerekmez. Ergen kendini üzgün ve kötü hissetmiyordur; ancak günlük hayatına devam edebilir. Gerçek depresyonlarda ise intihara kadar varan düşünceler geliştirmiş olabilir ergen. Kendini büsbütün değersiz hissediyordur. Bunun sebepleri arasında; yakınlarını üzmek, ölümü merak, yalnızlık duygusu, çocukluktan gelen sevgi yoksunluğu, ölüm-ayrılık vb. gibi travmatik süreçler vardır. Bunlar dışında ergen zaman zaman öfke patlamaları yaşayabilir. Bu esnada onunla konuşmaya çalışmak anlamsızdır. Sakinleşmesini beklemek gerekir. Yeme bozuklukları ise bir başka sorundur. Özellikle çok yemek yeme veya yemeği reddetme ve sürekli, kilolu olduğunu düşünme ergende aşılması gereken sorunlardandır. Bu durumlarda ergenin üstüne gitmemek gerekir. Eğer üstüne gidilirse kendini daha kötü hisseder.

Aileye Düşen Görevler

-Ergen her şeyden önce anlaşılma ve değer görme duygusunu yaşamalıdır. Bu nedenle ebeveynin bu duyguları yaşatma adına söz ve davranışları konusunda hassas olması gerekir. Aksi takdirde ergen bu duygularını tatmin adına farklı çevrelere ihtiyaç duyacaktır.

-Ergenle fikir alışverişleri yapılmalı; ergen, aile konuları dışında tutulmamalıdır.

-Çeşitli sorun ve konularda ergen objektif bir biçimde saygıyla dinlenmeli ve ortak paydalar bulunmaya çalışılmalıdır.

-Nasihatler genellikle işe yaramaz, sadece ergenin o an ebeveyni dinlemesini sağlar, uzun vadede çözüm değildir.

-Ergenin arkadaşları eleştirilmemeli, ebeveyn bu konuda ergenin arkadaşlarını tanıma yoluna gitmeli ve bunu çocuğuna hissettirmelidir. Akabinde şayet hoş olmayan bir durum varsa bu, ergenle paylaşılabilir. Fakat tanımadan eleştirmek ergenin ebeveynini haksız bulmasından başka bir işe yaramaz.

-Sevgi eksik edilmemelidir.

-Evdeki genel ortamın gergin olmamasına dikkat edilmelidir.

-Ergenlik dönemi çatışmalı ve gergin geçiyorsa bir uzmandan destek alınmalıdır.